I Rok- Konst.syst.org.państw.- materialy z wykladow

Monika

To są materiały z wykladów z konstytucji, ktore sporządzilam na podstawie notatek i z ktorych uczylam sie do egzaminu. Zdalam go pomyslnie wiec smialo mozna korzystac. Nie zapomnijcie jednak o wiadomościach z ćwiczeń, ktore tez byly na egzaminie.

SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH

- składa się na mechanizm sprawowania władztwa państwowego
- nie jest on jedynym elementem tego władztwa
- stanowi nieodzowny element władztwa państwowego
- system organów państwowych to centralne zagadnienie władzy państwowej
WŁADZA
- jest zorganizowana terytorialnie
- kompleks stosunków nadrzędności i podporządkowania
- ujęta w ramy specjalnej organizacji
- dysponująca możliwością użycia przymusu fizycznego
- jest kategorią powszechnie występującą
- różnice w sprawowaniu władzy dotyczą form i środków
- organizacja władzy przyjmuje postać organów państwowych wykonujących funkcje państwowe
ORGANY PAŃSTWOWE
Organ
- to podmiot prawa: człowiek lub zespół ludzi
- wyposażony jest w kompetencje do wykonywania działań w imieniu państwa
- umieszczony jest w odpowiedniej strukturze organizacyjnej państwa
- wytwarzanie struktur jest właściwością człowieka rozwijającego się. Struktury powinny być unowocześniane
Organy państwowe
- powiązane są według zasady trójpodziału władz
- zasada trójpodziału władz jest podstawą ustrojów demokratycznych zakładająca wewnętrzną róznorodność
- podział władz wyróżnia władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą
- władze te są od siebie niezależne, odrębne i róznorodne
- organy państwowe nie są aparatem państwowym
- aparat państwowy to suma organów instytucji pomocniczych jak np. ministerstwo, kancelarie, zarządy, urzędy itp.
- Aparat państwowy służy organowi państwowemu do wykonywania jego obowiązkow
- Do instytucji pomocniczych powinny być dobierane osoby według kompetencji zawodowych, a nie politycznych
- Państwo powinno wyraźnie określić stanowisko uwzględniające stanowisko przynależność polityczną
- System organów państwowych nie jest systemem rządów (demokratycznych, autorytarnych czy totalitarnych)

Organy państwowe dzielimy na:
organy jednoosobowe
- mają jednoosobowych piastunów
- mają możliwość wyraźnego upodmiotowienia odpowiedzialności
- są zawsze w centrum społecznej uwagi
- ich wybór jest oparty o ostre kryteria doboru
- doniosła rola org. jednoosobowych w procesie kształtowania i rozwoju państwa
- specyficzna kadencyjność org. Jednoosobowych
- piastun jednoosobowy dobierany jest ze szczególną starannością
- rola org. Jednoosobowych wyróżnia się duzym wpływem na rozwój państwa i poszczególnych instytucji
- piastun org. jednoosobowego musi wykazywać się CHARYZMĄ
o osoba charyzmatyczna – inspiruje swoich zwolenników aż do entuzjazmu
o skłania do czynienia o wiele więcej niż mamy w swoich obowiązkach, do dawania z siebie wszystkiego
o charakteryzuje się bardzo silna osobowością
o charyzmę można mieć zawsze albo nabyć jej w kryzysowych sytuacjach
o jdnostka charyzmatyczna porywa tłumy w dobrej lub złej wierze
o wspólcześnie osoba charyzmatyczna graniczy z mitem – dzisiejszy świat pozostaje pod wpływem kryzysu przywództwa
o piastuni org. jednoosobowych bardziej decydują o postępie niż piastunie org. kolegialnych
o charyzma pozwala przewidzieć czy obdarzony nią piastun jest w stanie pokierować organem
o istnieje duże zapotrzebowanie na charyzmatycznych przywódców
o pozytywni przywódcy o dużej charyzmie tworzą przekonanie o społecznym bezpieczeństwie
o jednostka charyzmatyczna posiada odpowiedni dar i publiczność
o jednostka charyzmatyczna wie czego chce i pokonuje wszelkie przeszkody
organy wieloosobowe
- składają się z większej ilości członków
- mają bardziej skład członkowski niż piastunów
- nie maja upodmiotowionej odpowiedzialności
- nadają się bardziej na reprezentacje niż na sprawowanie władzy
- organy mogą pochodzić z wyboru lub z nominacji
- organy mogą być kadencyjne lub powołane na czas nieokreślony
- organy mogą pracować sesyjnie lub permanentnie
- organy mogą być samoistne lub pomocnicze

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONSTYTUCYJNA
- Art. 97 konstytucji RP
- odpowiedzialność karna
- dotyczy osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe
- wiąże się z ponoszeniem konsekwencji za naruszenie norm prawnych w konst. Lub ustawie
- stosowana jest wobec piastunów org. jednoosobowych ( wyjątek Brazylia, Dominikana, Meksyk, Peru, Urugwaj, gdzie odpowiedzialność konst. ponoszą także parlamentarzyści)
- odpowiedzialność musi być zindywidualizowana
- musi być dowiedziona wina
- skargi rozpatrywane są przez Trybunał Stanu ( w Polsce)
ODPOWIEDZIALNOŚĆ POLITYCZNA- ponoszona w związku z zajmowanym stanowiskiem
- osoba piastująca urząd ma ustąpić lub będzie odwołana przez podmiot mianujący lub kontrolujący
- osoba jest odwołana ponieważ nie jest w stanie podołać obowiązkom
- odwołanie nie musi mieć związku z naruszeniem prawa
- nie musi być ustalona wina
- sankcją jest usunięcie ze stanowiska
OBOWIĄZKI OBYWATELI
- może mieć postać nakazu lub zakazu
- z nakazem wiąże się konieczność podjęcia działania
- nakazowi musi odpowiadać kompetencja
- im więcej nakazów tym więcej kompetencji i wolności
- zakaz to powstrzymywanie się od działania, nie wymaga kompetencji
Obowiązek przestrzegania prawa
- znany od czasów rzymskich
- ma być wykonywany bez względu na znajomość prawa
- jest obowiązkiem naturalnym i nieprzemijającym
- gotowość obywateli do przestrzegania prawa
- gotowość wyznacza cele jednostki ludzkiej
- im więcej gotowości tym większa ilość celów
- gotowość wyznacza osobowość
- obowiązek przestrzegania prawa, gotowość oraz cele jednostki ludzkiej wyznaczają jej miejsce w sytuacjach społecznych
- gotowość przestrzegania prawa powiązana z poszanowaniem mniejszości(państwa demokratyczne)
- gotowość przestrzegania prawa jako wyraz kompromisu pomiędzy różnymi stanowiskami
- świadomość pożadanego obowiązku w roli nakazu lub zakazu
- państwo działa w granicach prawa
-
Prawo do oporu
- zapewnia je Deklaracja Niepodległości stanów Zjednoczonych
- „Gdy prawo ujawnia zamiar ujarzmiania ludzi pod absolutnym despotyzmem” , mają oni prawo do oporu wobec takiego prawa i ustanowienia nowych form rządzenia
- prawo przewiduje wyjątki od przestrzegania prawa
- przeciwko prawu można wystąpić tylko w granicach tych wyjątków
- demokracja jest wartością determinującą prawo, aż do występowania przeciwko niemu w imię tej wartości
- prawo i obowiązek przeciwstawienia się każdemu, kto zmierza do obalenia konstytucji, przy użyciu siły( takie prawo daje np. konst. Grecji)
- jest instytucja prawną
Obowiązek cywilnego ( obywatelskiego) nieposłuszeństwa
- celowe działanie łamiące konkretne przepisy prawne w imię przekonania, ze owe przepisy rażąco naruszają wartości istotne dla stosującego obywatelskie nieposłuszeństwo
- nie zwalnia z ryzyka poniesienia konsekwencji
- może być nieposłuszeństwem jednostki, grupy społecznej, ruchu społecznego
SYSTEM PREZYDENCKI W USA
- geneza w kolonizacji brytyjskiej, holenderskiej, hiszpańskiej czy francuskiej; 1774r- I Kongres Kontynentalny( cel- odsunięcie od Wielkiej Brytanii, ogłoszenie niepodległości), 1776.07.04 – II Kongres Kontynentalny- Deklaracja Niepodległości ( podstawowe i niezbywalne prawa człowieka)
Prezydent USA
- niepodzielna władza wykonawcza
- liczy się tylko z opinią publiczną
- wybierany na 4 letnią kadencje
Procedura wyborów:
- desygnowanie kandydatów
- kampania wyborcza, wybór elektorów
- formalny wybór prezydenta
~ elektorów wybierają wyborcy w poszczególnych stanach
~ liczba elektorów jest równa ilości mandatów w Kongresie
~ elektorzy nie mogą być członkami Kongresu
~ wyborca głosuje na listę elektorów danej partii
~ elektorzy opowiadają się za konkretnym kandydatem
~ wybory trzeba wygrać większością bezwzględną(270 głosów elektorskich)
~ w razie nie uzyskania większości bezwzględnej przez kandytata, wyboru dokonuje Izba Reprezentantów
~ wówczas każdy stan ma 1 głos na jednego z kandydatów
~ kandydat musi mieć ukończone 35 lat, musi być urodzony w USA i zamieszkiwać tam od 14 lat
Kompetencje prezydenta:
- głowa państwa
- szef władzy wykonawczej
- dowódca sił zbrojnych
- lider swojej partii
- dysponuje poparciem opinii publicznej
WŁADZA WYKONAWCZA W RFN
- jest dwuczłonowa: prezydent i rząd
- kompetencje prezydenta są podzielone
- wyboru prezydenta dokonuje Zgromadzenie Federalne ( Bundestag i przedstawiciele danego landu)
- wybory trzeba wygrać większością bezwzględną
- w razie nie uzyskania w. bezwzględnej, w 3 głosowaniu wystarczy w. Względna (zwykła)
- kadencja prezydenta trwa 5 lat
- prezydent nie może być członkiem parlamentu
- musi mieć najmniej 40 lat
Kompetencje prezydenta:
- typowe dla głowy państwa
~ reprezentowanie państwa na zewnątrz
~ zawieranie umów
~ wysyłanie przedstawicieli za granicę
~ przyjmowanie przedstawicieli
~ korzystanie z prawa łaski
- typowe dla władzy wykonawczej
~ może żądać odwołania Bundestagu w szczególnych przypadkach
~ uczestniczy w powołaniu kanclerza
~ podpisuje ustawy
~ mianuje i odwołuje ministrów (na wniosek kanclerza), urzędników federacyjnych, oficerów i podoficerów
~ zatwierdza regulamin rządu
~ powierza ustępującemu kanclerzowi i rządowi pełnienie obowiązkó do wyboru nowego kanclerza
mianuje i zwalnia sędziów federalnych
~ przysługuje mu kontrasygnata, zwalniająca go z odpowiedzialności za podjęte decyzje
~ nie ponosi odpowiedzialności politycznej
~ ponosi odpowiedzialność konstytucyjną za złamanie konstytucji oraz ustaw zwykłych
~ odp. Konstytucyjna ponosi przed Federalnym Trybunałem konstytucyjnym( na podstawi uchwały Bundestagu i Bundesratu podjętej większością 2/3 głosów na wniosek ¼ deputowanych)
jeżeli doszło do złamania konstytucji, prezydent zostaje złożony z funkcji
WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI
- należy do państwa
- wyodrębnia działalność państwa
- wiążąco rozstrzyga konflikty
- konstytucja przyznaje monopol sądom
- państwo zapewnia warunki sądom do rozstrzygania sporów
- Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy szczególne( Naczelny Sąd Administracyjny, Sąd Wojskowy, Izby Morskie)
- Sądy nie podlegają reorganizacji bez zmiany konstytucji
- Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu......
MODEL PARLAMENTARNO – KOMITETOWY
- istnienie 3 podstawowych organów: parlament, rząd, głowa państwa
- parlament jest organem najwyższym
- rząd i głowa państwa pod zwierzchnictwem parlamentu
- kreacyjna zależność rządy od parlamentu (rząd jest wykonawcą parlamentu)
- głowa państwa nie ma kompetencji nominacyjnych wobec egzekutywy
- skupienie władzy zwierzchniej w parlamencie
- prawodawstwo wykonywane przez rząd
- rząd działa tylko poprzez inicjatywy ustawodawcze
- głowa państwa nie może rozwiązać parlamentu
- głowa państwa może być odwołana przez parlament
DEMOKRATYZNE PAŃSTWO PRAWA
- normatywne znaczenie zasady, wszystkie akty prawa mają być zgodne z prawem
- ważna dyrektywa interpretacyjna
Standardy państwa prawnego- podstawa prawna dla wszystkich poczynań państwa
- poręczenie obywatelom pewności tego prawa, rozumianej jako: pewność, że decyzja zostanie powzięta, pewność co do jej treści, pewność co do jej skutku
- powstrzymywanie się państwa od wkraczania w sferę wolności osobistych obywateli

- prawo stoi ponad państwem
- prawo nie może być źródłem wątpliwości
- prawo rządzi państwem
- prawo ma pierwszeństwo przed innymi normami zwłaszcza politycznymi
- dwie ideologie państwa prawa: * która oddaje państwo w służbie jednostce ( służy państwu prawa) * która oddaje państwo w służbie mas, klas społecznych wielkich grup społecznych itp.( jest sprzeczna z państwem prawa)
-
Normy prawne
- muszą być aksjologicznie ujednolicone
- zgodność norm z systemem wartości
- poszanowanie godności obywateli
- różnorodność gwarantuje demokracje
- wolność służy godności
- normy prawne muszą być podporządkowane wartościom
- nie może być sprzeczności pomiędzy normami prawnymi

- prymat ustawy decyduje o porządku w systemie prawa
- obywatelowi
- legitymacja w prawie
- odpowiedzialność państwa za obywateli
- odpowiedzialność państwa za kształtowanie warunków rozwoju jednostek
- zasada sprawiedliwości społecznej
- zasada suwerenności narodu
- prawo czyni zadość : demokracji, sprawiedliwości i słuszności
- prawo pozbawione wartości jest sztuczne i ma sens wyłącznie językowy
- odpowiedzialność państwa za funkcjonariuszy łączy w sobie tezy:
~ odpowiedzialność pracowników państwa
~ służebny charakter państwa względem obywateli
- państwo ma obowiązek urzeczywistniać zasady sprawiedliwości społecznej ( sprawiedliwość dystrybutywna – podział dóbr wedle jednolitych kryteriów; sprawiedliwość kommutatywna – obowiązek państwa przestrzegania swoich zobowiązań wobec obywateli)próba znalezienia „złotego środka” pomiędzy liberalizmem a państwem socjalnym
- zasada ochrony praw nabytych przez obywateli
- zasada zaufania obywateli do państwa, zasada bezpieczeństwa, pewności prawa
- zasada adekwatności środków do celów przy tworzeniu prawa
ZASADA REPREZENTACJI
- naród jako zbiorowy podmiot suwerenności
- realizuje on władze za pośrednictwem swoich przedstawicieli
- wpływ jednostki na władze jest coraz większy
- reprezentacja może być pośrednia i bezpośrednia
- przedstawicielstwo jest wyrażane przez organy
- organy te mają kompetencje władcze a nie przedstawicielskie
- bezpośrednie sprawowanie władzy( art. 125 konstyt) może być sformalizowane- referendum, bądź poza formalne – kształtowanie się opinii publicznej
ZASADA PLURALIZMU POLITYCZNEGO
- naczelna zasada współczesnych ustrojów
- oparta jest o wielopartyjność
- wszystkie partie są sobie równe
- różnice wiążą się z wyborem danej partii
- odrzuca monopartyjność
- kształtowanie się grup nacisku i lobbingu
- przynależność do partii dobrowolna
- partie mogą decydować o kierunku rozwoju państwa w sposób demokratyczny
WOLNOŚCI PRAWA I OBOWIĄZKI
- wolność- naturalna zdolność człowieka do podejmowania aktów woli i możliwość ich realizacji
- manifestowanie treści zależne od prawa
- wolność może być odebrana ale jest niezbywalna
- wolność od....
- wolność do.....
- możliwość zgłoszenia przez jednostkę roszczeń
- prawo – stosunek zobowiązaniowy, w którym jedna ze stron jest uprawniona do określonego świadczenia, druga ma zrealizować to świadczenie
- prawo i wolność mają swój naturalny rodowód
- źródłem praw jest godność
- prawo zależy od godności
- godność jest niezależna od prawa
- deklaratoryjny charakter prawa – odtwarzający albo potwierdzający to, co ma
- konstytucyjny charakter prawa – prawo tworzy
- źródłem praw, wolności i obowiązków jest tez człowieczeństwo
- brak tolerancji to brak człowieczeństwa