I Rok- Konstyt. syst. org. państwowych- Systemy polityczne

Monika

System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych), uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi.
Termin pojawił się w literaturze w latach 70. XX wieku, zastępując dotychczas używany "system rządów".

Typy systemów
*system parlamentarno-komitetowy (np. Szwajcaria - bez wyraźnie zarysowanego podziału władz. Dużą rolę odgrywa natomiast demokracja bezpośrednia),
*system parlamentarny (Prezydent powoływany jest przez parlament. Przezeń powoływany jest także rząd. Parlament pełni więc w takim państwie rolę dominującą. Głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności politycznej ze względu na jej niewysoką rangę. Jest jedynie odpowiedzialna konstytucyjnie, np. za zdradę),
*system prezydencki (np. Stany Zjednoczone - Prezydent łączy w sobie funkcję głowy państwa i szefa rządu. Kieruje on całą władzą wykonawczą, wytycza politykę zagraniczną, wybiera rząd),
*systemy mieszane, m.in.
o półprezydencki (Inaczej semiprezydencki lub parlamentarno-prezydencki. Głowa państwa ma prawo rozwiązać parlament, ponadto pochodzi ona z wyborów powszechnych. Taki system można zaobserwować np. we Francji, a także teoretycznie w Rosji - w praktyce istnieje tam jednak system prezydencki),
o parlamentarno-gabinetowy.
Wyróżnia się ponadto typowy dla Niemiec system kanclerski. Szefem jest tylko i wyłącznie kanclerz. Prezydent pełni funkcje reprezentatywne - nie jest więc ważny w państwie.

Główne elementy systemu politycznego
*Społeczność, której byt jest współzależny, składająca się z grup o interesach zbieżnych i sprzecznych,
*Organizacje artykułujące i reprezentujące interesy tych grup poprzez zdobywanie o sprawowanie władzy państwowej, bądź wywieranie na nią wpływu,
*Instytucje władzy państwowej, dysponujące monopolem uzgadniania interesów zarówno sposobami perswazji jak i przymusu,
*Formalne i zwyczajowe normy regulujące wzajemne relacje i funkcjonowanie wszystkich części składowych systemu.

System parlamentarno-komitetowy - system sprawowania władzy występujący w Szwajcarii.
Cechy tego systemu:
*Parlament jest organem władzy najwyższej
*Rząd powoływany jest przez parlament a nie przez głowę państwa (rząd jest komitetem wykonawczym parlamentu)
*Rząd odpowiada politycznie przed parlamentem, ale konflikt na linii rząd-parlement może zostać rozstrzygnięty tylko na korzyść parlamentu
*Czasami powołuje się głowę państwa, która odpowiada politycznie przed parlamentem (ponosi też odpowiedzialność karną)

System parlamentarny - system polityczny w demokracji, kiedy pełnia władzy przysługuje rządowi z premierem (lub kanclerzem) na czele. Rząd z premierem jest powoływany i odwoływany przez parlament. Rola prezydenta (lub monarchy) jest w takim systemie ograniczona zwykle do funkcji bardziej reprezentacyjnych, chociaż może przysługiwać mu prawo weta

System prezydencki (prezydencjalizm) - system polityczny w demokracji charakteryzujący się rygorystycznym podziałem (separacją) władzy ustawodawczej i wykonawczej, oraz połączeniem funkcji prezydenta i szefa rządu. W myśl tych zasad prezydentowi (jako organowi władzy wykonawczej) przysługuje pełnia władzy wykonawczej, oraz zwolnienie z odpowiedzialności przed parlamentem - pozbawiony zostaje jednak możliwości ustawodawczych.
Cechami prezydencjalizmu są:
1. jednoosobowość egzekutywy,
2. wybór prezydenta w głosowaniu powszechnym,
3. określona w czasie kadencja,
4. ministrowie tworzący gabinet odpowiadają przed prezydentem.
Przykładem prezydenckiego systemu rządów są Stany Zjednoczone oraz liczne republiki południowoamerykańskie.

System semiprezydencki (inaczej system półprezydencki lub parlamentarno-prezydencki) - system polityczny, forma rządów pośrednia między systemem parlamentarnym a prezydenckim, dzisiaj m.in. we Francji.
W systemie tym są trzy ośrodki władzy:
*parlament
*rząd
*prezydent

Szczególną rolę odgrywa prezydent, gdyż jest wybierany w wyborach powszechnych oraz odgrywa decydującą rolę w tworzeniu rządu.

System parlamentarno-gabinetowy - system polityczny, w którym rząd z premierem na czele jest powołany i odwołany przez głowę państwa, a odpowiedzialność polityczną ponosi przed parlamentem (wotum nieufności, wotum zaufania).
Władza wykonawcza, czyli egzekutywa, ma też prawo rozwiązywać parlament. Rząd jest powoływany spośród przedstawicieli partii (lub koalicji) mającej większość w parlamencie. Głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem, ponoszą ja natomiast członkowie rządu kontrasygnujący jej akty urzędowe. System rządów wykształcony w praktyce angielskiej XVIII-XIX w. Rozpowszechniony obecnie w Belgii, Wielkiej Brytanii, Holandii. Współcześnie występuje tendencja uniezależniania się rządu od parlamentu. Jego odmianą jest tzw. system kanclerski (Niemcy).