II Rok - Prawo Administracyjne - Źródła Prawa

Administrator

Akty prawa miejscowego

Nie są aktami powszechnie obowiązującymi – obowiązują na danym terytorium. Skutkiem tego aktywność ministra, wojewody czy rady powiatu musi każdorazowo znajdować oparcie w regulacjach rangi ustawy.

Akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego

1. stanowione przez organy gminy
Przepisy powszechnie obowiązujące na obszarze gminy, stanowione przez gminy na podstawie upoważnień ustawowych. Rada gminy ma pozycję zasadniczego prawodawcy jednostki samorządu terytorialnego.

Przepisy wykonawcze – tworzy je rada gminy w drodze uchwały. Delegacja ustawowa dla ich stanowienia znajduje się w ustawie szczególnej ( uchwały określające stawki podatku od nieruchomości i od posiadania psa; uchwały znajdujące delegacje ustawowe w ustawie z dn.26.10.82r. o wychowaniu w trzeźwości, lub w ustawie z dn.13.09.96r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach; statut nadawany szkole założonej przez gminę; miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego) lub w ustawie o samorządzie gminnym ( statut gminy, statut sołectwa, ordynacja wyborcza do rad osiedli).
Normatywne uchwały rady gminy, podejmowane celem wykonania woli mieszkańców wyrażonej w referendum gminnym – delegacja ustawowa + referendum.
Stanowienie tych przepisów jest bądź uprawnieniem bądź obowiązkiem – decyduje treść upoważnienia ustawowego.
Ogłaszanie: wojewódzki dziennik urzędowy.
Wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt prawa miejscowego ustalił termin dłuższy.

Przepisy porządkowe – ustanawia je rada gminy w formie uchwały porządkowej.. może je podejmować również organ wykonawczy gminy – wójt, burmistrz, prezydent miasta, w formie zarządzenia.
Zawierają one nakazy lub zakazy określonego zachowania się, z możliwością wprowadzenia za ich naruszenie sankcji w postaci kary grzywny. Ich wydanie jest możliwe, gdy stan faktyczny nie został objęty regulacją ustaw szczególnych a zachodzi konieczność ingerencji prawodawczej ze względu na potrzebę ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego..
Ogłaszanie: w drodze obwieszczeń, w sposób przyjęty zwyczajowo na danym terenie lub w środkach masowego przekazu + wojewódzki dziennik urzędowy.
Wchodzą w życie po upływie 3 dni od dnia ich ogłoszenia; w uzasadnionych przypadkach jest to termin krótszy .

2.stanowione przez organy powiatu
Akty te są zbliżone, ale nie identyczne do stosowanych w gminach.

Przepisy wykonawcze – np. na podstawie ustawy o systemie oświaty rada powiatu ustala tryb udzielania i wyliczania dotacji.
Przepisy porządkowe - dodano: ochronę mienia obywateli i ochronę środowiska naturalnego; mogą być stanowione w szczególnie uzasadnionych przypadkach, o ile przyczyny ich wydania występują na obszarze więcej niż jednej gminy.
Mocniejsza pozycja rady powiatowej w tym względzie. Rada stanowi je w formie uchwały.
Kompetencje dla starosty wynikające z ustawy o stanie klęsk żywiołowych.

3.stanowione przez organy województwa
Akty prawa miejscowego stanowione przez organy województwa ( sejmik województwa).
Sejmik – stanowi akty prawa miejscowego, jednak ustawodawca kieruje czasami delegacje ustawowe do zarządów województwa.

Akty prawa miejscowego organów administracji rządowej w województwie

Stanowione przez wojewodę
Przepisy wykonawcze – z inicjatywy organów wojewódzkiej administracji zespolonej, wydaje przepisy jako prawodawca nie uwikłany w takie współdziałanie, np. ustanawia obręby ochronne lub dokonuje podziału na obwody łowieckie ( po zasięgnięciu opinii dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego i Polskiego Związku Łowieckiego + właściwej izby rolniczej).

Przepisy porządkowe – wydaje samodzielnie; dodaje się tu mienie; reszta z uwarunkowań gminnych i powiatowych.

Stanowione przez organy administracji niezespolonej
Organy administracji zespolonej wyposażone w kompetencje do stanowienia aktów prawa miejscowego:
- dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej
- dyrektorzy urzędów morskich
- dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej
- okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego
- powiatowi lekarze weterynarii.

Przepisy wykonawcze, nazywane zarządzeniami.

Przepisy porządkowe, nazywane zarządzeniami porządkowymi.

Ogłaszanie : w wojewódzkim dzienniku urzędowym nadanie publikacji waloru ogłoszenia niezbędnego do wejścia w życie takiego aktu. W drodze obwieszczenia w miejscach jego obowiązywania, droga radiową lub w inny sposób zwyczajowo przyjęty w żegludze morskiej lub na danym terenie.

Akty normatywne stanowione przez organy zakładów administracyjnych

1.stanowienie statutów uczelni, ustaleń dotyczących warunków i trybu rekrutacji oraz regulaminy studiów. Uchwalane są przez senat. Dla uchwalenia statutu uczelni wymagana jest > 2/3 głosów statutowego składu senatu. W pozostałych wymagana jest zwykła większość przy obecności co najmniej połowy statutowego składu senatu
2.prawo zakładowe stanowią też normy zawarte w regulaminie świadczenia pomocy materialnej ustanawiane przez rektora
3.statut uczelni określa szczegółowo ustrój i funkcjonowanie nieuregulowane ustawą, lub których regulację ustawa wyraźnie pozostawia do rozstrzygnięcia w treści statutu
4.regulamin studiów określa organizacje i tok studiów oraz związane z nimi prawa i obowiązki studenta
5.wszystkie uchwały senatu podlegają nadzorowi rektora, którego może zastąpić minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego
6.statut samorządowej szkoły podstawowej zmieniany jest przez rade szkoły.

Istnieje umocowanie do publikowania aktów prawa zakładowego w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Ustawa z 20.07.2000r.pozwala na ogłaszanie w tym dzienniku aktów prawnych jeżeli tak stanowią przepisy szczególne.

Akty normatywne stanowione przez organy samorządów specjalnych

Są to struktury funkcjonujące z zastosowaniem mechanizmów właściwych dla decentralizacji samorządowej, ale nie nadają decydującego znaczenia miejscu zamieszkania członków wspólnoty samorządowej. Maja dostępną samodzielność przy stanowieniu prawa.
1.studenci szkoły wyższej tworzą samorząd studencki – w sferze ustrojowej rekompensuje to poddanie się władztwu zakładowemu na płaszczyźnie materialnoprawnej; uczelniany organ uchwałodawczy samorządu studenckiego, ustala regulamin działalności tej organizacji – prawodawca działa tu jako organ samorządu funkcjonującego w szkole wyższej, a nie jako organ tego zakładu administracyjnego;
2.regulamin samorządu uczniowskiego – akt normatywny podejmowany jest w warunkach demokracji bezpośredniej.

Rozporządzenia z mocą ustawy i rozporządzenia jako źródło prawa administracyjnego

Rozporządzenia z mocą ustawy
Muszą wykazać się stosownym umocowaniem, wywodzonym z innego aktu prawnego.
Od 17 października 1997r. rozporządzenie z mocą ustawy może być wydawane tylko przez Prezydenta, na wniosek Rady Ministrów zakresie i w granicach określonych w dotyczących stanów nadzwyczajnych uregulowaniach art.228 ust. 3 – 5 Konstytucji. Podlega ono zatwierdzeniu przez Sejm zatwierdzeniu na najbliższym posiedzeniu.

Rozporządzenia
Nie zastępują one ustaw, lecz jedynie je uzupełniają. Wydawane jest przez naczelne organy administracji państwowej na mocy upoważnienia o charakterze szczegółowym.. Mogą być wydawane w tych samych sprawach, w których stanowi się ustawy, mają bowiem wspólną materię społeczną. Ustawa nie jest z reguły w stanie wyczerpująco i kompletnie regulować daną materię społeczną, dlatego też rozporządzenie ma na celu ją uzupełnić.
Wydawane są także w celu wykonania ustawy.
Są źródłami prawa powszechnie obowiązującego w RP. Mogą być wydawane przez Prezydenta RP, Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, ministrów kierujących działami administracji rządowej, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, KRRiT.
Źródłami powszechnie obowiązującymi są również rozporządzenia wydawane przez wojewodów( nie ma o ich mowy w Konstytucji).
Ogłaszanie: Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Zarządzenia i uchwały

Zarządzenia
Nie są źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP. Mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki podległe organowi wydającemu zarządzenie.
Wydawane na podstawie ustawy 9 określa organ oraz kompetencje do wykonania w zakresie zarządzenia).
Nie mogą regulować spraw dotyczących praw, wolności i obowiązków obywateli, nie mogą wpływać na sytuację prawna os.fizycznych i prawnych nie powiązanych z normodawcą szczególnym stosunkiem organizacyjnego podporządkowania. Nie mogą ani zastępować aktów normatywnych o mocy powszechni obowiązującej ani też modyfikować ich treści, sensu i znaczenia.
Wydawane są przez Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, ministrów, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, oraz przez centralne organy administracji państwowej, terenowe organy rządowej administracji zespolonej i niezespolonej oraz organy zakładów administracyjnych.

Uchwały
Są to akty normatywne kolegialnych organów administracji publicznej. Większość z nich ma charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi podejmującemu uchwałę. Charakter źródeł prawa powszechnie obowiązującego mają np. uchwały samorządu terytorialnego kwalifikowane jako akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Charakteru tego nie mają wydawane w sprawach indywidualnych uchwały KRRiT.
Powinny być wydawane w zakresie spraw nie należących do materii ustawowych , które nie są regulowane ustawami i bez powoływania się na upoważnienie ustawy. Przedmiotem mogą być sprawy kierownictwa wewnętrznego, sprawy polityki administracyjnej. Samodzielność w kształtowaniu treści uchwał musi się mieścić w granicach konstytucji i ustaw, nie może ich przekraczać. Mogą wiązać tylko tych adresatów, którzy są organizacyjnie lub służbowo podporządkowani organowi podejmującemu uchwałę.
Ogłoszenie: Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „ Monitor Polski”, dzienniki urzędowe ministerstw, wojewódzkie dzienniki urzędowe, rozplakatowanie obwieszczeń; ogłoszenie w prasie, radiu, telewizji.

Regulaminy i statuty
Akty normatywne, w których reguluje się wewnętrzny ustrój i funkcjonowanie jednostek organizacyjnych administracji publicznej (i niepublicznej). Przedmiotem regulacji są tu: podziały pracy, zakres czynności, układy zależności organizacyjnych, zasady wewnętrznej koordynacji działań, kwestie kontroli wewnętrznej. Ich funkcją jest wyeliminowanie swobody i dowolności w zakresie organizacji i funkcjonowania jednostek organizacyjnych administracji publicznej. Muszą mieć podstawę ustawową, mieścić się w granicach prawa powszechnie obowiązującego.
Statuty i regulaminy zakładów publicznych regulują prawa i obowiązki użytkowników zakładu.

Źródła niezorganizowane

Odesłania i normy pozaprawne stosowane przez administrację publiczną

Prawodawca z różnych względów – złożoność i dynamizm stosunków regulowanych przez prawo administracyjne – posługuje się odesłaniem do norm pozaprawnych – „normatywny most ku innym niż prawo, regulatorom działania administracji”. Staj się obowiązkiem określonego kręgu adresatów; uprawnienie innych organów, przełożonych i obywateli do żądania od zobowiązanych zachowania się, odpowiadającego regułom pozaprawnym. Nieprzestrzeganie tych reguł zagrożone jest sankcjami. Pominięcie reguł, do których prawo odsyła, należy ocenić jako naruszenie prawa.
Normy pozaprawne zachowują swój pozaprawny charakter, a określone znaczenie normatywne uzyskują wyłącznie z mocy odsyłających przepisów prawa.
2 główne grupy, do których prawo odsyła i które są stosowane przez organy administracji publicznej:
1. n.społeczne, rozumiane jako takie normy postępowania, które na ogół są wytworem żywiołowych i masowych
procesów w grupach uformowanych naturalnie ( zasady współżycia społecznego, n.zwyczajowe,
n.obyczajowe)
2.n.wiedzy, rozumiane jako n.postępowania formułowane przez nauki empiryczne (przyrodnicze i społeczne),
wykorzystujące dorobek nauk formalnych (zasady techniki, sztuki budowlanej itp.).

Przesłanki posługiwania się przez prawodawcę odesłaniami do n.pozaprawnych:
I.potrzeby polityczne – spotykane jako kryterium sprawowania nadzoru w strukturze administracji publicznej. Np. Prezes Rady Ministrów może uchylać rozporządzenia porządkowe i zarządzenia wojewody nie tylko z powodu ich niezgodności z ustawami, ale także z powodu ich niezgodności z polityką Rządu;
II.kryterium sposobu, w jaki odsyłają one do n.pozaprawnych
a)przepisy odsyłające jawne – przepis prawny odsyła bezpośrednio do tych norm, które są wyraźnie określone jako reguły odniesienia; nie wyznaczają wprost i bezpośrednio zachowania się ich adresatów lecz pośrednio.
b)przepisy odsyłające domyślne – przede wszystkim tzw. .odesłania ukryte; prawodawca wprowadza zwroty nieostre, jak np. uzasadnione przypadki, szczególna potrzeba, ważne względy itp. Odsyłając w ten sposób zobowiązuje adresata do korzystania z n.pozaprawnych jako źródeł i środków wykładni ogólnych pojęć zawartych w przepisach prawnych. Wyznacza zachowanie się jego adresata – jak ma się zachować w sposób umożliwiający rozstrzygniecie zgodności (niezgodności) tego zachowania z danym przepisem;
III.zapewnienie sprawności działań administracji publicznej – odesłania do pozaprawnego języka prakseologii; na gruncie tego języka możemy ustalić, że sprawne działanie administracji to taki, które jest skuteczne, ekonomiczne i szybkie.

N.pozaprawne mogą tylko wspierać i uzupełniać stanowione (pozytywne) prawo administracyjne, ale mogą je też korygować. Prawodawca dotychczas powołuje n.pozaprawne w celu uzupełnienia. Odsyła do n.pozaprawnych w sytuacji, w której brak jest bezpośredniej regulacji prawnej pewnej sfery aktywności administracji publicznej. Prowadzi to do rozszerzenia sfery nieobjętej prawnie, poza zakres uregulowany wprost i bezpośrednio w przepisach prawnych.
Nie istnieje możliwość konfliktu między n.prawnymi a n.pozaprawnymi. prawodawca odsyłając do n.pozaprawnych wyznacza im funkcje uzupełniającą i tym samym nie stwarza możliwości poprawiania przez nie n.prawnych.

Zwyczaj

Jest to pozaprawny nawyk postępowania przestrzegany praktycznie
w obrębie danej struktury (jednostki )organizacyjnej administracji,
w podobnych sytuacjach i w określonym czasie.

1.nośnikami i przekaźnikami są ludzie pracujący w administracji
2.jest zjawiskiem mieszczącym się wewnątrz administracji – obywatel może nawet nie wiedzieć o treści zwyczaju i jego znaczeniu dla sprawy
3.oznacza reguły postępowania wyraźnie zlokalizowane i złączone z daną jednostka struktury organizacyjnej – nie zawiera norm postępowania obowiązujących powszechnie
4.o jego treści, rozpiętości i intensywności decyduje rodzaj spraw załatwianych przez administracje oraz praktyczne i prawne możliwości w ich rozstrzyganiu
5.nie jest trwały
6.czynnikiem nietrwałości jest zmiana prawa materialnego czy procesowego.

W polskim prawie niezwykle rzadko spotyka się odesłanie do norm zwyczajowych, ale nie uzyskują one waloru prawnego i nie wchodzą do państwowego porządku prawnego – stanowią elementy sytuacji faktycznej, z którymi norma prawna wiąże pewne konsekwencje określone w prawie.

Oddziaływanie zwyczaju administracyjnego może być wielokierunkowe:
- może mieć znaczenie dla kształtowania sytuacji obywatela i innych podmiotów znajdujących się w podobnej jak on sytuacji,
- może mieć znaczenie wewnętrzne dla danej jednostki czy struktury organizacyjnej,
- może mieć znaczenie w sferze współpracy czy oddziaływania z podmiotami nie mającymi statusu podmiotów poddanych ingerencji administracji,
- znaczenie dla prawodawcy.

Dla obywatela zwyczaj administracyjny jest do przyjęcia jeśli:
- w wyniku jego stosowania następuje usprawnienie pracy organów administracyjnych i ich urzędów odczuwalne dla obywatela,
- nie następuje przerzucenie na obywatela czynności, do których zobowiązana jest administracja,
- sprawa o charakterze indywidualnym lub społecznym załatwiana jest szybciej czy efektywniej,
- przestrzeganie zwyczaju nie narusza sytuacji gwarantowanych prawem materialnym czy procesowym i nie pogarsza sytuacji moralnej obywatela.
Zwyczaj, który nie spełnia jednocześnie tych wymogów, ma nielegalny bądź bezcelowy charakter.

Orzecznictwo sądowe

NSA – najważniejszy organ w strukturze podmiotów kontrolujących administrację ( rządową i pozarządową). Skupienie kontroli w jednych rękach zapewnia poszanowanie jednolitych zasad i kryteriów oraz uniwersalizuje całość orzecznictwa w państwie.
W granicach obowiązywania jednego prawa będą w podobnych sytuacjach podejmowane podobne rozstrzygnięcia.
Ogłaszanie wybranych wyroków: w Orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Orzecznictwie Samorządowych Kolegiów Odwoławczych, w fachowych czasopismach i gazetach.
Funkcja orzeczeń jako źródło prawa ma sens specjalny. Jeśli NSA ustali jakieś rozumienie niejasnej lub źle zbudowanej n.prawnej w danej konkretnej sprawie, to rozumienie to obowiązuje we wszystkich rozpatrywanych sprawach przez wszystkie ośrodki NSA.

Doktryna
Jest szczególnym, nieformalnym źródłem prawa.
1.przygotowuje w sposób ciągły założenia podstawowe i treść rozwiązań szczególnych
2.sugeruje potrzebę zmiany prawa
3.ustanawiając nowe prawo, tak porządkuje materiał pojęciowy, aby mógł on być bezpośrednio wprowadzany do regulacji prawnych – poszczególne poglądy coraz częściej dostają się do wyroków NSA i orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego
4.leżą w niej siły służące kształceniu.

Wszystko napisane przez moją cudowną dziewczynę :] Brawa dla niej :)

Skoti Pipen

To ja juz nie wiem, wyglada na to ze Jan Boc dopuscil sie plagiatu