III rok - Edukacja zdrowotna - wykłady - dr Białas

Maciek

Zdrowy – nie chorujący, Zdrowy – chorujący, Nie zdrowy – nie chorujący, Nie zdrowy – chorujący
ZDROWIE wg WHO stan pełnego psychicznego i społecznego dobrego samopoczucia (dobrostanu) a nie tylko brak choroby lub ułomności. Dobrostan określony jest poziomem twórczego uczestnictwa w życiu społecznym, zasięgiem interakcji, przystosowaniem środowiskowym. ZDROWIE jako zdolność do wielopłaszczyznowego i wielopoziomowego rozwoju psychicznego poprzez procesy dezintegracji pozytywnej. Zdolność do rozwoju w kierunku wszechstronnego rozumienia, przeżywania i tworzenia coraz wyższej hierarchii rzeczywistości i wartości aż do konkretnego ideału indywidualnego i społecznego.
ZDROWIE czyli sytuacja zdrowotna całokształt relacji człowieka ze samym sobą i światem wartości, ludzi, przyrody. Zdolność do osiągania pełni fizycznych, psychicznych i społecznych możliwości. Stan ciała i psychiki charakteryzujący się krzepkością i wigorem, stan w którym jednostka czuje się silna i nie zagrożona. CHOROBA JAKO JEDNOSTKA – DIAGNOZA Rozpatrywanie zmian chorobowych jako odstępstw od norm w kategoriach analizy i syntezy mechanizmów czynnościowych leżących u źródeł tych zmian, we współczesnej medycynie jest przedmiotem podstawowych nauk medycznych – pochodnych anatomii, prawidłowej fizjologii PATOFIZJOLOGIA patogeneza czyli mechanizmy prowadzące do rozwoju zmian chorobowych oraz sanogeneza mechanizmy procesu zdrowienia. ETIOLOGIA nauka o przyczynach choroby. NOZOLOGIA nauka o istocie choroby od greckiego nozos -choroba i logos-nauka, rozpatruje istotę i etapy rozwojowe choroby, jako stany różne od normy. CZYNNIKI CHOROBOWE genetyczne, środowiskowe, sieć kazualna(przyczynowa) ODPORNOŚĆ nabyta – wrodzona, nieswoista – swoista, naturalna – sztuczna PATOGENEZA chorowanie SANOGENEZA zdrowienie
Afazja motoryczna porażenie ośrodków nerwowych twarzy Afazja sensoryczna niemożność wypowiedzenia tego, co się chce.
Ciśnienie właściwe: 120/80 Maks. Ciśnienie: 180/150 Tętno spoczynkowe: 80 Maks. 150
Dorosły człowiek ma 5 litrów krwi. Na „siłę” do układu krwionośnego można wcisnąć 200 litrów krwi. Zasada, która gwarantuje każdemu człowiekowi utrzymanie wysiłku parametrów To 3 x 30 x 130 {3 x w tygodniu, przez 30 min, przy tętnie 130). Wg WHO parametry ciśnienia roskurcznego to 60 -100, a u kobiet 90/60
DEFINICJA HUMANISTYCZNO – PROGESYWISTYCZNA (PSYCHOLOGICZNO – PEDAGOGICZNA)
Zdrowie pojmowane jako stan dynamiczny, zmienny i współistniejący z chorobą, można określić zgodnie z definicją Kazimierza Dąbrowskiego jako:
„Zdolność do wielopłaszczyznowego, wielopoziomowego rozwoju psychicznego poprzez proces dezintegracji pozytywnej.”
Zdrowie a raczej sytuacja zdrowotna to sposób istnienia w świecie, jakość dynamicznie zmienna.
Zdolność to rozwój kierunku wszechstronnego rozumienia przeżywania i tworzenia coraz wyższej hierarchii rzeczywistości i wartości; aż do konkretnego ideału indywidualnego społecznego.
Sprawność – inteligencja: a)fizyczna – kinestetyczna, b)intelektualna – logiczna c)emocjonalna – intuicyjna, d)społeczna – interakcyjna, e)zawodowa, f)przystosowawcza
g)reaktywno – obronna
UPRZEDMIOTOWIENIE OSOBY: 1)rytualizacja języka masowej komunikacji w formach dialogu zamkniętego – populizmu oczywistości, niejasności wypowiedzi, instytucjonalnego ograniczania dostępu do informacji, wykluczenie poprzez wyższość edukacyjną 2)hierarchiczną kompetencje komunikacyjną – wykluczanie w prawie do równoprawnej negocjacji, 3)ujmowanie prawdy jako instrumentu skutecznego działania, a nie etyczny cel porozumienia funkcji komunikacyjnej tekstu.
ANTROPOTECHNIKI: a) potęgowanie potrzeb nie elementarnych, (aninializm – zastępowanie wartości poprzez potrzeby pierwotne); lanomia – rozchwianie systemu zasad i wartości. b) kanalizacja ideałów c) tworzenie i manipulowanie sytuacją deprywacyjną
d) intensyfikacja lęków. Jeżeli w procesach edukacji dominują formy pedagogiki:
a)karanie i nagradzanie nad negocjowaniem granic, ich konsekwentną obroną, b)rywalizacja na kooperacją (kto co wnosi) c)kontroli nad zaufaniem, d)pasywność nad aktywnością
e)antagonizm nad partnerstwem, f)smutku nad radością. Efektem edukacji będą jej osobowości uprzedmiotowione: 1)egocentryczne a nie prospołeczne 2)zewnątrz sterowane a nie wewnątrz sterowane 3)konserwatywne (zachowawcze) a nie prospektywne
EDUKACJA: Jest to symboliczna komunikacja wyrażana w języku deskrypcyjnym – opisowym, predeskrypcyjnym, przekonania i symbolicznym, dostosowana do możliwości poznawczych, kulturowych, emocjonalnych i kulturowych (sprawczych) podmiotu – osoby.
Technologie edukacyjne są technologiami komunikacyjnymi, określającymi przebieg procesu transmisji informacj wiedzy. Przekaz wiedzy może mieć charakter: 1)racjonalność hermeneutyczna – opartej o komunikacyjny, interpretacyjny oraz symbolicznej wzór iterakcji
2)racjonalność emancypacyjnej – określającej wpływ określonego typu racjonalności nad podejmowanym działaniem 3)racjonalności technokratycznej – jako wzorca nauki
Praget wyróżnił 4 poziomy – studiów myślenia – struktur poznawczych:
1) stadium sensoryczno – motoryczne, iracjonalne impulsy, styl przetwarzania informacji 0-2 lat 2) stadium przedoperacyjne (konkretno – operacyjne) konkretno – empiryczny – styl przetwarzania informacji 2 – 7 r.ż. 3) stadium konwencjonalne 9konkretno – operacyjne B)
Model socjo/psycho/somatyczny ” zdrowie warunkowe”.
Egzystencja człowieka zależy od 3 wzajemnie się uzupełniających- procesów organizacji (socjopsychomatycznej) 1)Soma- biologiczny proces hierarchistycznej organizacji różnych układów stanowiących nasz organizm. 2)Psyche- psychiczny proces porządkujący doświadczenie indywidualne 3)Ethos- wspólnotowy proces organizacji kulturowej przejawiający się we współzależnośći. Choroba jest sytuacją, w której organizm- osobowość reaguje obronnie na konkretnie zagrożenie. Reakcja ta jest stanem korzystnym i koniecznym dla zachowania stanu zdrowia. Def naturalistyczna: „zdrowie subiektywne”.
Współczesna def. zdrowia sformułowana wg. kryterium Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) określa zdrowie jako: Stan pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrego wewnętrznego ( dobrostanu), a nie tylko brak choroby lub ułomności.
Osoba cierpiąca z innych przyczyn ma ograniczone wykazujące symptomy niezaspokojenia potrzeb emocjonalnych. ZDROWIE- To nie tylko brak choroby, lecz zespół cech pozytywnych pozwalających człowiekowi na wykorzystanie wszelkich możliwości twórczych oraz osiągnięcie siły i szczęścia. Proces dynamiczny, nie tylko brak choroby czy niedomagania, lecz także dobre samopoczucie oraz oraz taki stopień przystosowania się biologicznego i społecznego. ZDROWIE SEKSUALNE- jest integracja biologicznych, emocjonalnych, intelektualnych, społecznych aspektów życia seksualnego ważnych dla pozytywnego rozwoju, komunikacji i miłości. (WHO) Zdrowie seksualne jest częścią zdrowia reprodukcyjnego i polega na zdrowym rozwoju seksualnym, równych i odpowiedzialnych reakcjach partnerskich, satysfakcji seksualnej, wolności od chorób, niedomagań, niemocy seksualnej, przemocy i innych krzywdzących praktyk związanych z seksualnością.
Zdrowie jednostki i populacji uwarunkowane jest wieloma czynnikami, które można podzielić na podstawowe grupy: 1) środowisko fizyczne i społeczne dotyczące zarówno stopień zanieczyszczenia powietrza, gleby i wody, jak i ograniczenia w dostępie do podstawowych zasobów materialnych niezbędnych dla utrzymania zdrowia 21%
2) czynniki genetyczne16% 3) działania służby zdrowia zarówno z zakresu medycyny naprawczej jak i oświaty czy promocji zdrowia 10% 4) styl życia(przekonania i postawy), w tym zachowanie zdrowotne 53% Jakość życia wyraża ze świadomości i intencjonalnością stylu życia. ZACHOWANIA ANTYZDROWOTNE- To zachowanie prowadzące do zniekształcenia zdrowia jego osłabienia do świadomego wprowadzenia się w stan choroby.
To też zachowanie podejmowane przez człowieka w sposób bezpośredni lub pośredni wpływają na pogorszenie się stanu zdrowia. Nie są podejmowane zawsze świadomie w celu samozniszczenia ale taki mają skutek. Niektóre są tylko wynikiem złych nawyków lub przyzwyczajeń nabywanych podczas procesów socjalizacji i wychowania.
Przykłady zachowań antyzdrowotnych: palenie tytoniu, picie alkoholu, narkotyki.
ZACHOWANIA PROZDROWOTNE- Są to zachowania , wszelkie formy aktywności celowej ukierunkowane na ochronę lub osiągniecie poprawy własnego zdrowia.
Można wyróżnić 5 klas zachowań prozdrowotnych: 1)unikanie używek czyli alkoholu, narkotyków, papierosów, 2)bezpieczne prowadzenie samochodu czyli używanie pasów bezpieczeństwa( także na tylnych siedzeniach), jazda z mniejszą szybkością, czy prowadzenie samochodu tylko wtedy kiedy czujemy się dobrze, 3)zwyczaje żywieniowe-jedzenie większej ilości warzyw, owoców, zmniejszenie ilości zjadania tłuszczów zawierających cholesterol, itp. 4) pozytywne praktyki zdrowotne- ćwiczenia fizyczne, mycie zębów, odpowiednia higiena otoczenia samego siebie.5)zachowania związane z działalnością- regularne wizyty kontrolne u lekarzy, pierwszego kontaktu ( stomatologa) i samo kontrolne. Zachowania i skutki przekonań i postaw.
Zdrowie jako stan subiektywny ‘rozpatrywać” można jako elementy składające się na poziom jakości życia.1)Poziom sprawności fizycznej i intelektualnej, 2)Stan emocjonalny
3)Optymalny poziom reaktywności, 4)Poziom samodzielności, 5)Niezależność (wewnętrzność ), 6)Zdolność adaptacji, 7)Reakcje z otoczeniem , 8)Akceptacja własnej osobowości i sytuacji (Podmiotowość) Wierzenia i Przekonania.
ZDROWIE można wyrazić cechami, które u zdrowej ( osobowości wyrażają się w postawach, wiedzy oraz strategii działań. Wśród cech tych MASLOW wyróżnia tendencje do wzrostu w zakresie: 1) Zdolność do pogłębianiu percepcji rzeczywistość wyglądu kontemplacji osobowości ja. 2)Akceptacja siebie, innych, przyrody, 3)Spontaniczność i zwiększonej koncentracji na problemach, 4)Zdolność rozumienia- rozpoznawanie wartości samoistnych pierwotnych, przyrodzonych praw i reguł. 5)Bogactwa relacji uczuciowych i większej częstotliwości doświadczeń szczytowych. 6)Wyższego obiektywizmu oceny.
Model Salutogenezy wg. Autonowskiego: KONTEKST KULTUROWY: 1)Natura
2)Edukacja. Zgeneralizowane Zasoby Odporności: 1)sfera buforowa(odporność-pasywna)
2)sfera świadomości(odporność-aktywna)
Zasoby biologiczne(odporności)biochemiczna, fizyczna, zasoby biologiczno-konstytucjonalne ograniczające narastanie czynników stanowiących zagrożenie dla organizmów. Zasoby konstytucjonalne: możliwości psychofizyczne, temperament, uzdolnienia, typ emocjonalności. Umiejętności(wiedza istnienia):zaspokojenia potrzeb, operacjonalizacji celów, rozumienie pragnień, komunikacyjne i interpersonalne, wiedza deklaratywna: postawy, rozłożenia. KOHERENCJA: 1)na chorowanie <-> chorowanie <- patogenny 2)strategie działań -> reakcje fizjologiczne, emocjonalne, behawioralne
3)zachorowanie <->nie zachorowanie <-stresory 4)efektywność odporności
Orientacja salutogeniczna- jest koncepcja radykalnie odmienna i komplementarna w stosunku do koncepcji patogenicznej. Różnice: Koncepcja patogeniczna opiera się na uwarunkowaniach homeostazy i normy strukturalno-funkcjonalnej a koncepcja autogeniczna opiera się o uwarunkowania heterostazy - wzrostu złożoności i entropii.
Koncepcja patogenetyczna-jest narracyjnym opracowaniem zbiorów historii chorób
Koncepcja salutogeniczna- jest narracyjnym opracowaniem historii życia pacjenta(odp. na pytanie, dlaczego pacjent nie zachorował w sytuacji, w której naturalnie powinien zachorować)
Koncepcja patogenetyczna rozpatruje stresor jako czynnik chorobotwórczy, a koncepcja salutogeniczna postrzega go jako czynnik sprzyjający zachowaniu w określonych warunkach.
Geneza sytuacji zdrowotnej jest głębokie poczucie konherencji rozumiane jako: ogólna orientacja wypatrująca, w jakim stopniu człowiek dysponuje dominującym, trwałym, choć dynamicznym przekierowaniem o przewidywalności środowiska wewnętrznego i zewnętrznego oraz przekonaniem o tym ze z dużym prawdopodobieństwem można przewidzeń z sprawy przyjmuje tak, nominalny obrót, jakiego można oczekiwać na podstawie racjonalnych zachowań. Poczucie koherencji wyraża się trzema składnikami: 1)poczucie zrozumiałości, 2)poczucie zaradności, 3)poczucie sensowności.
Poczucie koherencji-jest to globalna orientacja człowieka, wyrażająca stopień, w jakim człowiek ten ma poczucie dominujące trwale, choć dominujące poczucie pewności że: 1)bodźce napływające w ciągu życia ze środowiska wewnętrznego i zewnętrznego maja charakter ustrukturowany, przewidywalny, wytłumaczalny 2)następnie są zasoby, które pozwalają przetrwać wymagania skierowanym przez te bodźce. 3)wymagania te są dla niego wyzwaniem wartym wysiłku i zaangażowania. Aspekt społeczny –określa poczucie zaradności, stopień prawdopodobieństwa nastąpienia pożądanych zachowań. Aspekt motywacyjny- określający poczucie sensowności(sens i cel) wyrażony w zakresie emocjonalnym. Zdrowie-a raczej sytuacja zdrowotna: to sposób istnienia w świecie, jakość dynamicznie zmienna. Sytuacja chorobowa jest konieczna-(zdrowa reakcja) na zaburzenie relacji człowiek- środowisko, może mieć wymiar dezintegracji pozytywnej.
Jakość życia wiąże się ze świadomością i intencjonalnością wyboru stylu życia.
Zdrowie można wyrazić cechami, które u zdrowej osoby (osobowości) wyrażają się w pozytywnych postawach, wiedzy, oraz strategiach działań. Wśród cech tych Maslow wyróżnia tendencje do wzrostu w zakresie: 1) Zdolności do pogłębianej percepcji rzeczywistości wysoki stopień wglądu i komplemplacji i osobowego ja. 2)Akceptacja siebie, innych, przyrody. 3)Spontaniczności i zwiększonej koncentracji na problemach. 4)Zdolność rozumienia – rozpoznanie wartości samoistnych, pierwotnych, przyrodzonych praw i reguł.
5)Wyższego poziomu pragnienia prywatności szerokiego zakresu separacji, niezależności, a jednocześnie współzależności oraz integracji z rodzajem ludzkim. 6)Bogactwo reakcji nieznaczowych i większej częstotliwości doświadczeń szczytowych. 7)Wyższego obiektywizmu ocen i zwiększonej zdolności twórczej. 8)Lepszych stosunków interpersonalnych i bardziej demokratycznej struktury charakteru. 9)Zdolność do zmian rozwojowych w systemie wartości oraz akceptowaniu utartych zwyczajów, odnoszenie się do nich zdaniowo i bez przejmowania. 10)Wyższego oporu przed narzuconymi wzorcami kultury, zdolności do odrzucenie stereotypów i utartych zwyczajów. 11)Połączonej z wysiłkiem i wolą napraw pobłażliwości wobec niedostatków kultury i głupstw. 12)Zdolność do zwalczania głupstw (głupoty), kiedy osoba uzna to za konieczne, według podmiotowych standardów woluacji. Człowieka nie można uznać za zdrowego poznaniu braku zaburzeń struktury i funkcji i zgodności z normą somatyczna w następujących sytuacjach:
1)Serce syty, obojętnie patrzy jak inni są głodni. Preferują wartości konsumpcyjne, bez określenia granicy potrzeb, pułapu pragnień. 2)Kara innych z a czyny, które sam popełnia. Cierpiąc wyzwala świadomie cierpienie innych. 3)Nienawidzi innego człowieka z przyczyn irracjonalnych (uprzedzenie rasowe, religijne, narodowe) nie potrafi wyzwolić się z nienawiści. 4)Nie ma wyobraźni i nie potrafi nakreślić obrazu lepszego, jest obojętny na problem zagrożeń środowiska naturalnego. 5)Wywyższa się nad innych. Wiec potrafi obiektywnie oceniać siebie, ma zbyt wygórowane mniemanie lub nie docenia swoich wartości. 6)Czuje się upokorzony niedoboru fizycznego i psychicznego i nie mam woli ich wyrównania. Wie wykorzystuje możliwości nieustannego rozwoju duchowego (brak woli rozwoju) 7)Wie potrafi odnajdować radosnych i pięknych stron życia swojego i innych, a tylko smutek i bezsensu istnienia. 8)Boi się zarówno rzeczywistego jak i urojonego wroga i nie potrafi się z tego leku wyzwolić. 9)Akceptuje walory kulturowe podlegające prawom przemocy. Jago świadomość jest skazana, zgubna. Nie potrafi konstruktywnie rozwiązywać konfliktów. 10)Nie akceptuje równości istot żywych wobec praw rozwoju (rytmu wegetatywnego)- narodziny, dojrzewanie, starość, śmierć. 11)Nie potrafi mobilizować się do wysiłku nad przełamaniem własnych ograniczeń –stereotypów myślowych, prymitywnych strategii i działań zwiększających poziom cierpienia.

DUTCH

dziekówa

! za materjałek:!:!

czerwony kapturek

jesteś wielki DZIęKI